Cách sử dụng tổng quát EQ để kiểm soát tiếng hú (General Use of EQ for Feedback Control)
Thao tác cân bằng (equalizing) cho một hệ thống âm thanh để loại bỏ tiếng hú (feedback) thường được gọi là ringing out, mục đích là để giảm các đáp ứng của hệ thống tại các tần số nhạy cảm nhất mà nó đã gây ra tiếng hú. Mục đích của tiếng hú trong một hệ thống là (tin hay không, tùy) có thêm được càng nhiều tần số càng tốt để hú cùng một lúc để hệ thống đi qua giới hạn gain before feedback (ngưỡng hú) của nó. Khi một hệ thống hú nhiều tần số đồng thời, đó là dấu hiệu cho thấy không chỉ có một hay hai tần số nổi bật cao hơn những tần số khác trong tổng số đáp ứng của hệ thống.
Một cách giải quyết việc thiết lập một hệ thống dễ bị feedback là ringing out hệ thống đầu tiên, sau đó điều chỉnh chất lượng âm sắc và âm lượng vừa phải. Cách giải quyết này sẽ thích hợp đặc biệt cho một hệ thống monitor, nơi mà các loa hướng nhiều hơn hay ít trực tiếp vào các vị trí đặt microphone và cũng có thể hữu ích bất cứ nơi nào cần phải có volume cao. (Lý tưởng nhất, thao tác này nên được thực hiện với một limiter trong hệ thống, mà nên được set với một ngưỡng tương đối thấp nên không có thiệt hại xảy ra với bất kỳ thiết bị nào trong hệ thống. Limiters sẽ được mô tả trong chương 8).
Một cách giải quyết để chống hú cho hệ thống phải được thực hiện không có khán giả:
1. Với các slider EQ đặt ở vị trí flat của nó, dần dần nâng cao gain của hệ thống cho đến khi nó bắt đầu hơi hú ở một tần số.
2. Tìm các slider gần tần số tiếng hú nhất, dần dần giảm mức độ trượt xuống vừa đủ để tiếng hú mất đi. (Nếu việc tìm slider thích hợp quá khó, bố trí nhiều cơ hội để thử các bài tập được mô tả trong phần “Cách sử dụng tổng quát EQ để điều khiển âm sắc”.
Một kỹ sư âm thanh tốt bình thường phải tìm thấy slider gần nhất trên một EQ 1/3-octave ở lần thử đầu tiên hay thứ hai).
3. Tăng gain tổng của hệ thống hơn nữa, cho đến khi một hay nhiều tần số bổ sung phát sinh hú.
4. Giảm dần các slider ở các tần số đó cho đến khi ngừng hú.
5. Lặp lại thao tác trên cho đến khi hệ thống đồng loạt hú ở nhiều tần số hợp lý nhất có thể.
6. Nếu cần thiết, điều chỉnh chất lượng âm sắc cho đến khi tai nghe nó hợp lý thỏa đáng.
7. Nếu có tiếng hú mới, hãy giảm gain lại, hay lập lại từ bước 2 đến 6 cho đến khi đạt được một sự kết hợp hợp lý giữa sự kiểm soát feedback và âm thanh xuất ra nghe chấp nhận được. Điều này có thể đòi hỏi sự thỏa hiệp đánh đổi giữa hai vấn đề trên, vì vậy một sự gọi là phán quyết nhằm vào thời điểm này rất quan trọng, nghe lớn tối đa hay âm thanh dễ chịu. (Thông thường, vị trí flat không được xem là dễ chịu nhất của những người ra quyết định).
8. Cuối cùng, và có lẽ quan trọng nhất, trở lại hệ thống, chỉnh nhỏ lại một chút từ điểm mà tiếng hú bắt đầu (thí dụ, giảm gain). Hệ thống cần nhỏ đi bao nhiêu phụ thuộc vào yêu cầu chất lượng âm thanh và cũng tùy thuộc vào môi trường. Nói chung, càng có nhiều tiếng vang (reverberation) trong phòng là một vấn đề đặc biệt, trong thính phòng nhỏ, tiếng dội lại sẽ nhỏ hơn, nên giảm gain xuống dưới ngưỡng feedback. Trong thính phòng có dội âm, thường khó đạt được âm thanh rõ ràng, việc giảm tối ưu có thể được là 6dB bên dưới ngưỡng hú. Trong thính phòng rất khô, 3 dB có thể nhiều hơn cần thiết. (Xem hình 6.8.)
Lưu ý: Nếu dùng microphone gần người nói hay biểu diễn, micro cần phải được kiểm tra lại với một người đứng bên cạnh với miệng tiếp sau hay sờ vào mặt trước của mỗi micro. Điều này là do sự phản dội và sự cộng hưởng liên quan đến người sử dụng đến gần, có thể gây ra feedback.
Hình 6.7: Kiểm tra feedback với một EQ graphic.
Để minh họa đơn giản, EQ một octave được cho là ở đây. Khu vực trên cái được chỉ định là 0dB ở đây là điểm ở trên chỗ feedback liên tục xảy ra.
(A) Trong thí dụ này, khi tăng gain hệ thống lên, những tiếng hú feedback đầu tiên chúng ta nghe được khoảng chừng 1kHz.
(B) Giảm slider 1kHz đi (được minh họa bằng đường chấm chấm) chỉ đủ để cho phép chúng ta làm cho hệ thống tăng lên thêm 2 hay 3 dB.
(C) Tiếng hú tiếp theo chúng ta nghe khi gain của hệ thống tiếp tục gia tăng được sửa lại bằng cách điều chỉnh nhẹ những slider 125Hz, 500Hz và 2kHz. Điều này cho phép chúng ta nâng gain lên một mức nào đó.
(D) Cuối cùng, trong thí dụ này giả định, chúng ta thấy rằng mình có thể hơi nâng slider 63Hz, 8k và 16k mà không bị feedback. Điều này, trong điều kiện khó, chính là gain before feedback (ngưỡng hú) tối đa của chúng ta. Điều chỉnh các yếu tố khác như khoảng cách từ nguồn tới micro, hướng micro, và vị trí đặc tính định hướng của loa có thể cho phép chúng ta đạt gain này lớn hơn nữa. Thông thường, chúng ta có thể hy sinh một số gain tối đa để thử đạt được một chất lượng âm đặc biệt mà chúng ta mong muốn, đặc biệt trong một hệ thống pro sound.
Hình 6.8: Quang sai điển hình của đáp tần khi hệ thống bị feedback liên tục.
Minh họa này chỉ ra sự cần thiết giữ một ngưỡng an toàn nhẹ dưới điểm mà chúng ta nghe feedback liên tục, ngay cả sau khi hệ thống ngừng hú. Cùng với đáp tần, đáp ứng tạm thời cũng bị thoái hóa như là gain của hệ thống gần các điểm feedback liên tục.
Cân bằng (equalizing) một hệ thống âm thanh lớn hay cài đặt cố định là một thao tác phức tạp liên quan đến việc sử dụng máy phát sóng âm và phân tích âm phổ (noise generator, spectrum analyzer) kết hợp với việc phân tích quan trọng của những gì tương xứng với âm thanh tổng thể trực tiếp, và những gì tương xứng với âm thanh dội lại. Thao tác như vậy cũng liên quan đến việc điều chỉnh mức độ của crossover cho tốt, sẽ được thảo luận trong chương 9.
